Hoe schilder je eigenlijk glas? Of fluweel?
(Eric Bos) Wie het nooit heeft gedaan, denkt dat het schilderen van glas, plastic of hout hondsmoeilijk is. Toch is het niet moeilijker dan alle andere facetten van het schilderen. Als je naar de gemiddelde schilderkunst van deze tijd kijkt, valt het wel op dat stofuitdrukking, zoals het onderdeel overtuigend schilderen van verschillende materialen wordt genoemd, voor een deel of helemaal veronachtzaamd wordt. Alleen bij schilders die het hyperrealisme aanhangen zien we doorgaans een verhevigde en bijna overtrokken manier van stofuitdrukking. Daar zijn hout, metaal en en andere glansstoffen weer zo perfect geschilderd dat het koud en onwerkelijk aandoet. Maar dat hoort bij het hyperrealisme. Vaak meer een virtuositeit dan een doorleefde weergave van de dingen.

De techniek van het schilderen van stofuitdrukking
Een ontspannen stofuitdrukking, zonder overdrijving geschilderd, is altijd een vast onderdeel van het klassieke schilderen geweest. Net zoals perspectief, proporties, kleur en compositie. Kijk maar naar de brokaten mantel in Het Joodse Bruidje van Rembrandt. Of de satijnen japon van ‘De Briefleester’ van Gerard Terborgh. Of de glazen of koperen bokalen en tinnen borden op de stillevens van de Hollandse Meesters. Het adembenemende daarvan wordt veroorzaakt door de natuurlijke uitstraling van de geschilderde stoffen. Bij het streven naar realisme worden veel andere belangrijke aspecten betrokken, zoals de lichtval, de atmosfeer, de weerkaatsingen van kleuren, de verhouding licht, donker en kleur. Naar de uitvergrote patatten van super realist Tjalf Sparnaay kunt je wel met open mond staan kijken, maar je kunt er niet leven, niet ademen. Het blijft afstandelijk. Bij Het Joodse Bruidje hebben we zin om aan te schuiven, de kleding van het paar aan te raken en ons als het ware te warmen aan de atmosfeer die Rembrandt via die stofuitdrukking met zoveel liefde heeft geschilderd. In de manier waarop hij juwelen en sieraden schilderde, en dat zijn er in zijn oeuvre nogal wat, gaf hij niet alleen het verschil tussen goud, zilver en edelstenen weer, maar veranderde hij de verf niet in bling-bling, maar in edelsmeedkunst die de wisselwerking van de huid waarop ze gedragen worden navoelbaar maakt. Over zulke stofuitdrukking hebben we het. En dan beseffen we inderdaad, dat veel schilders in deze tijd amper of niet over de vaardigheid van stofuitdrukking beschikken. We letten daar vaak niet eens meer op. Alsof we het niet belangrijk meer vinden of vergeten zijn dat realisme en figuratie in de kunst ook een vak is en dat vakmanschap beheersing van het métier verlangt. Maar vaker is dat een excuus om het gebrek aan kunde te verbergen.
Het leuke is dat OOK zowel zijn docenten Svetlana Tartakovska als Karla Miranda bereid heeft gevonden speciale aandacht te geven aan het leren schilderen van stofuitdrukking. Kijk naar de recente schilderijen van Svetlana en je weet wat we bedoelen.