Geschilderde vertellingen

Svetlana Tartakovska Winter olie op paneel 100 x 110 cm

Geschilderde vertellingen
Svetlana Tartakovska schilderde onlangs twee seizoenen, ‘Winter’ en ‘Herfst’. Zomer en Lente moeten nog komen. De kunstgeschiedenis kent talrijke schilders die vier seizoenen schilderden. Matthijs Röling schilderde ze in de vorm van vier kastjes met inhoud die per seizoen verschillend is. Ook qua kleur. De geschilderde vertellingen van Svetlana refereren bij voorkeur aan haar land van herkomst, Oekraïne. Als je naar ‘Winter’ kijkt, naar die in bont geklede, mooie jonge vrouw, denken we al gauw aan de vertellingen van Russische schrijvers die voor ons het beeld van Rusland en daarmee van Oost-Europa hebben bepaald. Romantiek, verlangen, maar ook rauw realisme. In ‘Winter’ is het of we de jonge weduwe Tatjana Petrovna in dure winterkleren voor ons zien. We kennen haar uit de beroemde wintervertelling uit 1946 van Konstantin Paustovski met de titel ‘Sneeuw’. In haar met een knapperende kachel verwarmde woning, eigenlijk een prieeltje, waar ze met haar dochter woont, ruikt het naar berkenrook. Tot de jonge soldaat Potapov na de oorlog langskomt. Daar zou ‘Winter’ van Svetlana misschien over kunnen gaan.

Wat vertelt ‘Herfst’ ons? Misschien iets over de Russische schrijver Leo Tolstoj die in de herfst van 1910 vrouw en kinderen verliet om zich in een klooster terug te trekken. Maar we zijn in ‘Herfst’ niet in Rusland, maar in het noorden van Groningen. Dit is voor ons bekend gebied. Het tafereel is bedekt met roodgouden herfstbladeren, in dezelfde kleuren als de mantel en de bontmuts van de jonge vrouw. Ze lijkt uit te zien naar iemand. Ze wacht. Achter haar is de Fraeylemaborg in Slochteren afgebeeld, gespiegeld in het water van de vijver. Svetlana is voor dit schilderij dus thuisgebleven. Maar dat is schijn. Het kasteeltje, borg geheten, ziet er precies zo uit als in werkelijkheid, maar tegelijkertijd ook niet. Eerder doet het denken aan een Russisch klooster met witgepleisterde muren en zo’n typisch uiendak. Het staat er ver weg van de bewoonde wereld. Verloren, zou je kunnen zeggen. Het is herfst, koud en nat, de gure winter is in aantocht. Dat vertelt het landschap ons. Maar de jonge vrouw denkt nog aan de heerlijke zomer die haar, net als haar geliefde, verlaten heeft. Ze koestert zich nog even in de lage namiddagzon voordat het licht achter de kale bomen verdwenen is en ze huiswaarts keert.

Svetlana Tartakovska ‘Herfst’ in Fraeylemaborg

You may also like